Norweski Mechanizm Finansowy oraz Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego (czyli tzw. fundusze norweskie i fundusze EOG) są formą bezzwrotnej pomocy zagranicznej przyznanej przez Norwegię, Islandię i Liechtenstein nowym członkom UE. Fundusze te są związane z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej oraz z jednoczesnym wejściem naszego kraju do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (UE + Islandia, Liechtenstein, Norwegia).
W zamian za pomoc finansową, Państwa-Darczyńcy korzystają z dostępu do rynku wewnętrznego Unii Europejskiej (choć nie są jej członkami). Obecnie jest realizowana druga edycja funduszy norweskich i funduszy EOG (lata 2009 – 2014).
CELE
Poprzez fundusze EOG i fundusze norweskie, Islandia, Liechtenstein i Norwegia przyczyniają się do zmniejszania nierówności społecznych i ekonomicznych oraz wzmacniania relacji dwustronnych z państwami beneficjentami w Europie. Te trzy państwa ściśle współpracują z UE na podstawie Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym (Porozumienie EOG).
PAŃSTWA-BENEFICJENCI
Fundusze są dostępne dla nowoprzyjętych (po 1 maja 2004r.) państw członkowskich UE oraz Grecji, Portugalii i Hiszpanii. W ich ramach ma miejsce szeroka współpraca z podmiotami z państw darczyńców, a przedsięwzięcia mogą być wdrażane do 2016 r.
ALOKACJA
W okresie 2009–2014 wartość funduszy EOG i funduszy norweskich wynosi 1,79 miliarda euro. Norwegia zapewnia około 97% łącznego finansowania. Alokacja dla Polski wynosi 578,1 mln euro.
ODBIORCY WSPARCIA
Fundusze są dostępne dla organizacji pozarządowych, instytucji badawczych i szkół wyższych, sektora publicznego i sektora prywatnego.
PROGRAMY (OBSZARY WSPARCIA)
W ramach funduszy norweskich i EOG wydzielono kilkanaście programów (obszarów wsparcia). Najważniejsze obszary wsparcia obejmują ochronę zdrowia, ochronę środowiska i zmiany klimatyczne, badania i stypendia, społeczeństwo obywatelskie i wsparcie dla dzieci, równość płci, sprawiedliwość i dziedzictwo kulturowe.
Za realizację każdego z programów odpowiadają instytucje/organizacje, które specjalizującą się w danej dziedzinie, np. w przypadku zdrowia – Ministerstwo Zdrowia. Instytucje te pełnią funkcję tzw. Operatora programu. W niektórych programach, Operatorzy współpracują z podmiotami z państw-darczyńców.
KONKURSY
Wybór projektów do dofinansowania w znacznej mierze odbywa się na podstawie konkursów, ogłaszanych przez operatorów w ramach poszczególnych programów. Ponadto realizowane są tzw. projekty predefiniowane (projekty „z góry” wskazane do realizacji).