Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych – polskie święto państwowe, poświęcone upamiętnieniu żołnierzy antykomunistycznego i niepodległościowego podziemia, również z Ziemi Janowskiej, m.in. Józefa Kłysia „Rejonowego”, Stefana Wojciechowskiego „Mordki”, Stanisława Łukasza „Marciniaka” i Wincentego Sowy „Visa”.
Kościół pełen ludzi
Janowska Kolegiata. Niedziela, 2. marca, godz. 9.00. Kościół pełen ludzi… W stronę ołtarza przez środek kościoła, mijając poczty sztandarowe i „żołnierzy” z Grupy Rekonstrukcji Historycznej im. pułkownika Zieleniewskiego z Majdanu Obleszcze, podąża „Procesja wejścia”, z krzyżem i płonącymi świecami, rozpoczynająca mszę świętą…
– Pododdziały baczność! Na ramię broń! Prezentuj broń! Na prawo patrz! – wydaje komendy Mirosław Wielgus – Dowódca uroczystości…
– Z dawna Polski tyś królową, Maryjo… – śpiewają wierni, po czym ks. dziekan Tomasz Lis mówi o żołnierzach Polskiego Państwa Podziemnego, przeciwstawiających się sowietyzacji Polski… O ich prześladowaniu, więzieniu, mordowaniu i torturowaniu… O pokazowych procesach, wyrokach śmierci, grzebaniu pod osłoną nocy, szykanowaniu rodzin… A potem, przechodzi do dnia dzisiejszego…
– Nie wiemy, co przyniesie jutro, ale dziś warto zadać sobie pytanie, na ile jestem człowiekiem niezłomnym i czy umiem bronić wartości, w których żyję, w których zostałem wychowany. Dzisiaj, potrzeba „Żołnierzy Niezłomnych”, by bronić Polskę przed tymi, którzy chcą kształtować „nowego” człowieka wbrew polskim wartościom… Potrzeba was – niezłomnej młodzieży, niezłomnych rodziców, nauczycieli, wychowawców, dyrektorów szkół, kapłanów, samorządowców i polityków, którzy upomną się o polską tożsamość, o Boże prawo i ewangeliczne wartości, w których zostaliśmy wychowani… Proszę was, bądźcie niezłomni, by chronić polskie rodziny, lokalne społeczności, małe ojczyzny, ale i nasz naród i naszą umiłowaną Ojczyznę – mówił kapłan.
Słowa księdza robią wrażenie na „żołnierzach” – rekonstruktorach, którzy – wykorzystując tradycję Wojska Polskiego, wzorem Piłsudczyków, uderzają kolbami karabinów o posadzkę, dziękując proboszczowi za wygłoszoną homilię…
Przed Kamieniem Pamięci Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych I Pułku Legii Nadwiślańskiej Ziemi Lubelskiej, poległych w walce o wolną Polskę na Ziemi Janowskiej w latach 1941 – 1946
– Dzisiaj, oddajemy hołd Żołnierzom Niezłomnym, którzy w obronie niepodległego bytu Państwa Polskiego walczyli z bronią w ręku… – mówi na rynku miasta prowadzący uroczystość Robert Kamiński – Zastępca Naczelnika Wydziału Logistyki i Gospodarki Mieniem w janowskim Starostwie.
– Pododdziały baczność! Na ramię broń! Prezentuj broń! – wydaje komendy dowódca Wielgus.
– Drużyny baczność! Na prawo patrz! Poczet flagowy do podniesienia flagi państwowej marsz! Flagę państwową podnieść! – wydaje komendy drużynowy Piotr Mak.
Flaga „wędruje” na maszt mobilny, o który zadbał Mak. Z głośników, płynie hymn państwowy. – Jeszcze Polska nie zginęła… – śpiewają uczestnicy uroczystości…
– Pododdziały baczność! Na ramię broń! Do nogi broń! Pododdziały spocznij! – komenderuje Wielgus.
– Drużyny baczność! Drużyny spocznij! – komenderuje Mak.
O „Żołnierzach Wyklętych” mówi – występując w imieniu Jarosława Stawiarskiego i Piotra Bresia – Marszałka i Wicemarszałka Województwa Lubelskiego, Jacek Żak – Dyrektor Departamentu Promocji, Sportu i Turystyki w Lubelskim Urzędzie Marszałkowskim. W wypowiedzi, wybrzmiewają fragmenty pamiętnika z czerwca 1945 roku Zdzisława Brońskiego „Uskoka”, opisującego ówczesną sytuację. – Czy nam partyzantom kiedykolwiek coś się opłacało? I czy się opłaci? Ty giniesz, aby naród mógł żyć (…). Prześladowania trwają nadal. Tysiące Polaków, którym dotychczas udaje się ujść z rąk siepaczy, zmuszonych jest karabinem, pistoletem i granatem bronić swojego życia. Stąd, powstały „bandy”, ale czy to są bandy i czy ludzi tych bandytami nazywać należy osądzi społeczeństwo (…). Na terenie gmin Ludwin i Spiczyn przez pięć lat okupacji niemieckiej nie zginęło tylu Polaków, ilu zginęło przez pięć miesięcy „demokratycznej niepodległości”. Setki osób wyłapano i wywieziono w nieznanym kierunku…”.
O „niezłomnych”, m.in. o „Rejonowym” i „Mordce” mówi Zenon Zyśko – Wicestarosta Janowski. – W powojennej Polsce władza komunistyczna robiła wszystko, by wymazać ich z pamięci i historii, dyskredytując ich czyny i postawy, jednak prawda zwyciężyła… Dziś, możemy z dumą mówić o ich bohaterstwie i przywracać należne im miejsce w dziejach narodu polskiego…
Bohaterowie walk o niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej
– Bohaterowie walk o niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej, mieszkańcy Janowa Lubelskiego, rodacy – czyta Apel Poległych autorstwa Tomasza Żuławskiego, Piotr Groszek – Komendant Grupy.
– Stajemy dziś w Narodowym Dniu Pamięci Żołnierzy Wyklętych do uroczystego Apelu Pamięci na rynku Janowa Lubelskiego, aby złożyć hołd niezłomnym żołnierzom i partyzantom Podziemia Niepodległościowego, poległym za wolną Polskę. Wzywam was „Żołnierze Niezłomni”, którzy z bronią w ręku walczyliście o ideały, w których zostaliście wychowani w okresie, gdy Polska cieszyła się wolnością, poszanowaniem wartości chrześcijańskich i patriotycznych… Stańcie do Apelu! – woła Komendant Groszek.
– Chwała bohaterom! – odpowiadają gromko stojący w szyku kompanii honorowej „żołnierze” z Grupy, po czym werblista Paweł Łacko wykonuje tremolo.
– Was wołam, wszystkich Żołnierzy Niezłomnych Polskiego Podziemia Niepodległościowego, zamordowanych w miejscach kaźni, gestapo, NKWD i Urzędu Bezpieczeństwa, zmarłych w łagrach na Syberii… Stańcie do Apelu!
– Zginęli śmiercią męczeńską!
Tremolo gra werblista.
– Do was zwracam się potomni. Nie zapominajcie o bohaterskich rodakach, którzy do końca pozostali wierni wolnej i niepodległej Polsce. Niech ich praca i oddanie zostaną utrwalone w historii i tradycji Oręża Polskiego, niech będą dla was i wszystkich pokoleń przykładem patriotyzmu i miłości do Ojczyzny oraz gotowości służenia jej w potrzebie. Chwała bohaterom!
Cześć ich pamięci!
Werble.
Dla uczczenia bohaterów, salwa honorowa! – woła Groszek.
– Do salwy honorowej trzema! Ładuj! Salwą – pal! Ładuj! Salwą – pal! Ładuj! Salwą – pal! – podaje komendy Wielgus.
Następuje salwa honorowa, po czym Komendant Groszek z synem Piotrem grają na trąbkach „Hasło Wojska Polskiego”.
Ostatnią częścią uroczystości jest moment złożenia wieńców przy Kamieniu Pamięci. Kwiaty składają przedstawiciele instytucji rządowych i samorządowych, służb mundurowych, szkół, partii politycznych i organizacji kombatanckich.
Znicze Pamięci palą harcerze z VII Środowiskowej Drużyny Starszoharcerskiej „Zielone Szeregi” i I Drużyny Harcerskiej „Atlantyda”, którymi kieruje Piotr Mak, II Wielopoziomowej Drużyny Harcerskiej „Warta” ks. Tomasza Kopcia, V Wielopoziomowej Drużyny Harcerskiej „Apis Concordia” Marceliny Kolasy, III Drużyny Harcerskiej „Niezłomni” Marka Sulowskiego z Białej II oraz zuchy z IX Gromady Zuchowej „Wesołe Ogniki”.
Około godz. 11.00 uroczystości na rynku miasta dobiegają końca…
Tekst; foto: Alina Boś
