Symbole Powiatu

Koncepcja historyczno – heraldyczna herbu powiatu janowskiego wraz z przedstawieniem kształtów herbu i flagi – przygotowana przez prof. dr hab. Krzysztofa Skupińskiego

Heraldyka staropolska w ciągu swego wielowiekowego rozwoju w zasadzie nie znała herbów powiatowych. Kiedy więc ustawodawstwo w 1998 r. dopuściło możliwość tworzenia, konieczne stało się tworzenie ich od nowa. Prawo mówi, że tak jak wszystkie herby samorządowe, powinny one „pozostawać w zgodzie z zasadami heraldyki, wersykologii i miejscowa tradycją historyczną”

Zasady współczesnej heraldyki zalecają, aby herb powiatu nawiązywał do herbu województwa, natomiast odradzają sięganie po watki z repertuaru heraldyki miejskiej. Wynika to z faktu, że powiat i województwo ustrojowo odróżniają się od miast i gmin.

W okresie przedrozbiorowym ziemie dzisiejszego powiatu janowskiego leżały na pograniczu województw: lubelskiego, ruskiego, bełskiego i ziemi chełmskiej. Jednak sam Janów, wraz z okolicami, znajdował się w granicach tego pierwszego. Także w okresie rozbiorów tereny te najczęściej zachowywały związek z Lublinem. To samo można powiedzieć o wieku XX, z wyjątkiem lat 1975-1999, gdy Janów należał do województwa tarnobrzeskiego, co oznaczało też, jak wiadomo, przerwę w istnieniu powiatów. Istotne konotacje wynikają tutaj także z nazwy stolicy powiatu, jednoznacznie akcentujące związek z Lublinem. Poszukując symbolicznego wyrazu tych relacji należy zatem sięgnąć do średniowiecznego w swej genezie herbu ziemi lubelskiej (skaczący jeleń z koroną na szyi). Zgodnie z zasadami heraldyki, w tej sytuacji, nie powinno się wykorzystywać całości godła, lecz raczej tylko jeden z jego elementów. Tak więc w herbie powiatu umieścić można jelenią głowę z koroną na szyi.

Jeśli chodzi o miejscową tradycję, to najistotniejsze przesłanki powinny wypływać z analizy okoliczności, które doprowadziły do powstania danej jednostki samorządu terytorialnego. Stolica powiatu zawdzięcza swe powstanie Zamojskim. Aby stworzyć centrum dla tej części swej ordynacji, która leżała w interesującym nas rejonie, w 1640 r. na gruntach wsi Biała lokowano miasto, które początkowo zachowało nazwę wsi. Jednak w 1642 r. pojawia się nazwa Janów. Fundatorka miast Katarzyna z Ostrogockich Zamojska chciała zapewne w ten sposób upamiętnić albo swego syna Jana „Sobiepana”, albo pierwszego ordynata, którego jedynego syna Tomasza była małżonką. Może zresztą jej inicjatywą było połączenie obu tych wątków. Dodajmy, że to właśnie teść Katarzyny w 1595 r. wszedł w posiadanie dóbr gorajskich, w których skład wchodziła też wieś Biała.

Działalność Zamojskich nie tylko stwarzała i doprowadziła do rozkwitu stolicę dzisiejszego powiatu. Stała się także bezpośrednią przyczyną rozwoju funkcji centrum administracyjnego. Najpierw Janów spełniał je dla części okolicznych dóbr ordynacji Zamojskich. Po kongresie wiedeńskim główny ośrodek Ordynacji Zamość został przez Wielkiego Księcia Konstantego oddany w wyłączne władanie wojska jako twierdza. Trzeba było wyprowadzić stamtąd instytucje administracji cywilnej, których było sporo, bo Zamość stanowił wtedy stolice obwodu. W latach 1817-1827, zgodnie z propozycją Ordynacji, do Janowa przeniesiono więc urząd obwodowy, Sąd Policji oraz więzienie. Stał się w ten sposób centrum administracji państwowej obwodu zamojskiego. W 1867 r. utworzono już osobny powiat janowski. Odtąd istniał on już w zasadzie nieprzerwanie. Znamienne, że swe funkcje stołeczne na krótko utracił w 1942 r. Centrum powiatu przeniesiono do Kraśnika, bo administracja okupacyjna nie czuła się bezpiecznie w sąsiedztwie Lasów Janowskich. Stołeczność powiatową odzyskał Janów w 1955 r.

Niepodważalne zasługi Zamojskich dla rozwoju funkcji administracyjnych Janowa pozwalają przyjąć konieczność upamiętnienia tego w herbie powiatu. Najwłaściwiej będzie sięgnąć po ich herb Jelita.

Względy kompozycji i zasady sztuki heraldycznej pozwalają, aby z powyższych dwóch elementów utworzyć następujący herb:

Tak utworzony herb jest znakiem, którego symbolikę daje się odczytać wielowarstwowo. Zawarte jest w nim główne przesłanie, które wynika z miejscowej tradycji historycznej, mówiące o genezie powiatu janowskiego, o wyrastaniu jego społeczności (korona) z miejsca zajmowanego w zarządzie ordynacji Zamojskich (Jelita) i o związku z województwem lubelskim (jelenia głowa). Dalsze konotacje pozwolą się odnaleźć, gdy weźmiemy pod uwagę, że godło herbu Jelita tworzą trzy kopie. Symbolika oręża kieruje myśli ku chlubnej przeszłości powiatu, gdy jego losy były widownią szczególnie nasilonych walk w obronie ojczyzny. Z drugiej strony jelenia głowa pozwala się odczytać jako symbol piękna okolic Lasów Janowskich. Przesłanie to ulega wzmocnieniu przez zielone pole tarczy. Barwa stanowi zarazem element, wyróżniający herb powiatu janowskiego spośród innych herbów powiatowych województwa lubelskiego, gdzie często występuje jelenia głowa umieszczona zazwyczaj w polu czerwonym.

Flaga powiatu w części przy drzewcu zawiera zielony prostokąt (o proporcjach 5:4), na którym umieszczono godło herbu powiatu. W dalszej części znajduje się zaokrąglony u dołu „ogon” (o długości w proporcji do prostokąta, jak 6:4) złożony z 4 białych i 3 żółtych pasów, których łączna liczba nawiązuje do ilości gmin składających się na powiat.

Poniżej znajdują się do pobrania spakowane programem 7-zip:

W formacie CorelDraw (*.crd):

W formacie map bitowych (*.psd, *.jpg i *.png):