Światowy Dzień Wody jest wydarzeniem, ustanowionym przez Zgromadzenie Ogólne ONZ rezolucją z dnia 22.12.1992 r., przyjętą na konferencji Szczyt Ziemi w Rio de Janeiro w Brazylii, a obchodzonym corocznie w dniu 22 marca.
Dzień Wody od kilku lat cieszy się powodzeniem również w Janowie Lubelskim, nad Białką. W słoneczną środę 22.03.2023 r., w Domu Nauczyciela odbyło się spotkanie, podsumowujące „Światowy Dzień Wody w Janowie Lubelskim”. Na wstępie, uczestnicy wysłuchali interesującej prelekcji o wodach i gospodarce wodnej, którą wygłosiła Katarzyna Tokarz z Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie – Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Rzeszowie. Na ekranie wyświetlono prezentację w tym zakresie. Po prelekcji, aktywne środowisko z Janowa w osobach przedstawicieli instytucji, organizacji, jednostek przedstawiło informacje o inicjatywach, jakie zrealizowano w ramach obchodów ŚDW.
1. W dniu 11.03.2023 r. wysprzątano tereny nad rzeką Białką (Białą), na odcinku od mostu ul. Okopowa (k. Browaru) do mostu ul. Lubelska (k. Biedronki) w Janowie Lubelskim, gdzie zgromadzono 33 worków odpadów w postaci zużytych butelek, słoików, kartoników, kapsli, torebek i worków foliowych, styropianu a nawet opon. Tam pracę wykonali Członkowie OSP w Janowie Lubelskim, Członkowie KT PTTK „Ziemia Janowska” w Janowie Lubelskim oraz pracownicy PGW WP RZGW w Rzeszowie – Nadzór Wodny w Janowie Lubelskim.
2. Nastąpiła aktywizacja działalności Szkolnego Koła Ligi Ochrony Przyrody przy Publicznej Szkole Podstawowej z Oddziałami Integracyjnym w Janowie Lubelskim. Na spotkaniu odczytano szczegółową informację, w tym o obchodach Światowego Dnia Wody – 2023 r.
3. KT PTTK „Ziemia Janowska” zaprezentowało okazjonalne własne wydawnictwo, a na spotkaniu odczytano zamieszczone tam opracowanie „Rowerem do żabiej krainy na przedmieściach Janowa Lubelskiego”.
4. Biblioteka Pedagogiczna Filia w Janowie Lubelskim pod patronatem Burmistrza Janowa Lubelskiego Krzysztofa Kołtysia, we współpracy z Publiczną Szkołą Podstawową z Oddziałami Integracyjnym w Janowie Lubelskim, przeprowadziła działania edukacyjne, konkurs fotograficzny oraz wyjście nad Stoki i nad Białkę, połączone ze sprzątaniem terenu.
Następnie, w ramach dyskusji zgłoszono informacje, uwagi i propozycje, mające na celu poprawę środowiska nadrzecznego i wodnego.
Anna Szkup z Urzędu Miejskiego w Janowie Lubelskim poinformowała o zasadach utylizacji nieczystości płynnych, gromadzonych w szambach i przydomowych oczyszczalniach ścieków, a na ekranie wyświetlono informację o wzorach druków, zamieszczonych na stronie internetowej Urzędu. Poinformowała też o nowej inwestycji, budowie kanalizacji ściekowej w m. Biała II, co poprawi dostępność mieszkańców Gminy Janów do kanalizacji ścieków.
Uczestnicy dyskusji wskazali, że na terenach nadrzecznych warto byłoby ustawić kosze na odpady i systematycznie je opróżniać. W miejscach gromadzenia odpadów nad Białką należałoby prowadzić kontrole a nawet monitoring – analogicznie, jak na terenach Lasów Państwowych. Należałoby też poprawić dostępność komunikacyjną terenów nad Białką poprzez renowację istniejących alejek i budowę nowych chodników oraz prowadzić edukację ekologiczną, budującą wrażliwość i świadomość społeczeństwa Janowa na czystość wód i dobrostan przyrody.
Wskazano też na konieczność ograniczenia ilości opakowań jednorazowych, które po konsumpcji zawartości podlegają kosztownej utylizacji (są porzucane, część zalega w środowisku przyrodniczym).
Wobec braku na spotkaniu odpowiedzialnych instytucji, dyskusja o jakości wody w Białce była niepełna. Widoczna często mętność wody daje sygnał o nieznanych zanieczyszczeniach. Teraz, nie widać licznych kiedyś ryb i raków, będących bioindykatorami środowiskowymi. Zwrócono uwagę, że rzeka Białka według oceny Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Lublinie, w jej górnym odcinku (Gmina Godziszów) na Obszarze Roztoczańskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu nie ma dobrych wyników czystości. Wymaga to szczególnej uwagi w postaci kontroli i monitoringu czystości wody oraz starań o inwestycje poprawy gospodarki wodno – ściekowej. Według zaprezentowanych aktualnych danych z Urzędu Statystycznego w Lublinie, dostępność ludności do kanalizacji w Gminie Godziszów w 2021 r. wynosiła 0 procent, gdy w Gminie Janów Lubelski to 78,6 procent, a średnia w Powiecie Janowskim to 30,6%.
Uczestnicy akcji sprzątania i mieszkańcy okolicznych terenów, dla których rzeka Białka jest miejscem odpoczynku i rekreacji, w podsumowaniu postulowali, aby zadbać o porządek i czystą wodę w Białce, aby kolejny Światowy Dzień Wody w Janowie Lubelskim odbył się nad czystą, rybną rzeką i bez akcji usuwania zalegających odpadów. Czy tak będzie? Czas pokaże…
Informacje o Światowym Dniu Wody w Janowie Lubelskim – 2023 r. dostępne są na stronie internetowej PGW WP RZGW w Rzeszowie:
„Sprzątamy tereny nad rzeką Białką w Janowie Lubelskim”
https://rzeszow.wody.gov.pl/aktualnosci/1513-sprzatamy-tereny-nad-rzeka-bialka-w-janowie-lubelskim
„22 marca Światowy Dzień Wody – podsumowanie działań na terenie RZGW w Rzeszowie”
Antoni Sydor – Sekretarz KT PTTK „Ziemia Janowska”; foto: Jarosław Lalik
