Przegląd tradycyjnych kolęd i pastorałek w Modliborzycach to od lat jedno z najważniejszych wydarzeń artystycznych w powiecie janowskim.
Do Modliborzyc zjeżdżały się tłumy „kolędników” z województwa tarnobrzeskiego
Pomysłodawcą „kolędowania” był w latach 90. śp. Włodzimierz Gomółka – ówczesny dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury w Modliborzycach, późniejszy radny powiatowy i wicestarosta janowski.
Do 1998 roku, Przegląd odbywał się w porozumieniu z Wojewódzkim Domem Kultury w Tarnobrzegu, z którym współpracowała Barbara Nazarewicz – etnograf, dyrektor janowskiego Muzeum Regionalnego, oraz dr – dzisiaj prof. Jan Adamowski z UMCS w Lublinie – folklorysta, językoznawca, badacz kultury. Z Przeglądem, mocno była i jest związana Krystyna Wójcik – instruktor kultury ludowej, pracownik GOk-u oraz Andrzej Rząd – dyrektor placówki (od 2000 roku).
W owym czasie, do Modliborzyc zjeżdżały tłumy „kolędników” z województwa tarnobrzeskiego, ale nie brakowało też wykonawców z innych okolic. Na scenie, występowali i dorośli i dzieci, a ich występy nagrywane były i przez polskie radio i telewizję, i przez pracowników GOK-u (archiwalne nagrania znajdują się w archiwach państwowych i w miejscowym GOK-u – może warto do nich wrócić w tym roku – przy okazji 55-lecia powstania GOK-u, lub w następnym – przy okazji 25 edycji Przeglądu?).
W 1999 roku, w wyniku reformy administracyjnej zmniejszono liczbę województw z 49 do 16, poszerzając dwustopniowy podział administracyjny – w formie gminy i województwa, o powiat. Powstał powiat janowski i „nowe” województwo lubelskie, do którego trafiło 11 gmin ze zlikwidowanego województwa tarnobrzeskiego (Annopol, Batorz, Chrzanów, Dzwola, Godziszów, Gościeradów, Janów Lubelski, Modliborzyce, Potok Wielki, Szastarka i Trzydnik Duży).
Po administracyjnej reorganizacji, w 1999 roku przegląd kolęd w Modliborzycach odbył się po raz pierwszy w międzypowiatowej formule, bez udziału dzieci. Przez lata, do Modliborzyc zjeżdżali się wykonawcy z województwa lubelskiego, podkarpackiego i świętokrzyskiego. Tak było do czasu pandemii, czyli do tego i ubiegłego roku, kiedy przegląd – najczęściej, w zdalnej formie, okrojono do wykonawców z powiatu janowskiego, ale…, jeśli sytuacja się uspokoi, organizatorzy wrócą do starego „wydania”.
Bolączką wielu zespołów jest brak instruktora
Kolędowanie zbliża ludzi… Wspólne spotkania uczą, cieszą, mobilizują, integrują… Staropolskie tradycyjne kolędy przeplatają się z pastorałkami i kolędami życzącymi, śpiewanymi dla panien, kawalerów, gospodarzy i zamożnych panów, wysoko punktowanymi przez komisję. Zespoły śpiewacze i soliści występują bez podkładu muzycznego, śpiewając po dwa utwory. – Równie ważne, jak chęć i radość śpiewania, jest czyste wykonanie – najlepiej w gwarze lokalnej, dobrany repertuar, tekst w pamięci, tempo, przekaz i strój sceniczny. Niedopuszczalne jest śpiewanie z kartki, sylwestrowe stroje, zielone paznokcie i złote pierścienie na rękach… – informuje Barbara Nazarewicz – szefowa komisji.
Niestety, bolączką wielu zespołów jest brak instruktora, który dobierze repertuar, poprawi wykonanie, popatrzy z boku i powie – to i to jest dobrze, a nad tym trzeba popracować. Na próbach, nie ma gadania – jest śpiew…, a na scenę nie wychodzą z marszu, bo… są przygotowane… Taki „opiekun” daje śpiewającym pewność siebie, spokój, „bezpieczeństwo”… I dlatego, śmielej mierzą się z innymi, porównują poziom i poważnie traktują uwagi komisji…
Wśród najlepszych – Janina Chmiel, „Marianki” z Kocudzy i zespół śpiewaczy z Modliborzyc
W tym roku, Komisja oceniła 15 prezentacji. Na scenie wystąpiło ponad 60. wykonawców (10 zespołów śpiewaczych i 5 solistów śpiewaków). Wszyscy uczestnicy otrzymali nagrody finansowe, ufundowane przez janowskie Starostwo Powiatowe i Urząd Miejski w Modliborzycach. Nagrody i dyplomy wręczał Michał Komacki – Wicestarosta Janowski oraz Marzena Dolecka-Jocek – Sekretarz Gminy. Przegląd prowadziła instruktor Krystyna Wójcik, a o historii Przeglądu mówił Andrzej Rząd – Dyrektor GOK-u.
I tak…
W kategorii solistów śpiewaków, pierwsze miejsce przypadło Janinie Chmiel z Wólki Ratajskiej, zdobywczyni wielu nagród i wyróżnień na szczeblu krajowym i regionalnym. Pani Janina zdobyła też nagrodę specjalną im. Stanisława Fijałkowskiego, ufundowaną przez janowskie Muzeum Regionalne. Drugie miejsce zajęła „Zasłużona dla Kultury Polskiej” Stefania Suchora ze Stojeszyna, a trzecie – Grażyna Dolińska z Łady. Wyróżnienie otrzymała Henryka Dąbek z Potoka Stanów i Stanisław Ślusarski z Lutego.
W kategorii zespołów śpiewaczych, najwyżej oceniono – ex aequo, występ „Zasłużonego dla Kultury Polskiej” zespołu śpiewaczego GOK Modliborzyce oraz śpiewających w gwarze kocudzkiej „Marianek” z Kocudzy. Drugiego miejsca nie przyznano, natomiast trzecie miejsce zajął zespół śpiewaczy „Biała Łada” z Łady. Wyróżnienie otrzymały zespoły śpiewacze ze Zdziłowic, Dzwoli („Borowiacy”), Potoka Wielkiego („Potoczanki”), Samar („Czeremcha”), Piłatki („Piłatczanki”), Janowa Lubelskiego („Janowianki”) i Kocudzy (Kocudzanki”).
Występy oceniała komisja w składzie Barbara Nazarewicz – Przewodnicząca komisji, Beata Wójcik – folklorystka i – zdalnie, Andrzej Wojtan – redaktor naczelny „Gazety Chłopskiej”.
Alina Boś; foto: archiwum GOK-u w Modliborzycach
