Najpierw dnia 10 listopada odbyła się konferencja poświęcona pamięci bohatera kpt. Jana Orszy-Matyska. Prelekcja odbyła się w auli I Liceum Ogólnokształcącego im. Bohaterów Porytowego Wzgórza i składała się z dwóch paneli: pierwszy pt. „Historia lotnictwa polskiego w czasie II wojny światowej” wygłosił dr Marcin Paluch – starszy wykładowca w Lotniczej Akademii Wojskowej w Dęblinie. Drugi panel poświęcono stricte Orszy-Matyskowi. Członkini Janowskiego Stowarzyszenia Regionalnego odczytała jego życiorys, opracowany na podstawie ogólnodostępnych informacji, jak i pamiętnika, który nasz pilot pisał w czasie wojny. W spotkaniu udział wzięli: Starosta Janowski Artur Pizoń, Wicestarosta Michał Komacki, radny Rady Powiatu Józef Wieleba, przedstawiciele rodziny Jana Orszy-Matyska, członkowie Janowskiego Stowarzyszenia Regionalnego, młodzież szkolna oraz przybyli goście.
Następnego dnia, tj. 11 listopada, tuż po Powiatowych Obchodach Narodowego Święta Niepodległości, uczestnicy uroczystości zgromadzeni przed budynkiem starostwa, uformowali kolumnę i ulicami Janowa Lubelskiego ruszyli pod szpital, gdzie na jednym z budynków należących do kompleksu szpitalnego właśnie widnieje ogromna podobizna kpt. Jana Orszy-Matyska, bohaterskiego pilota ze Zdziłowic, który bronił Ojczyzny podczas II wojny światowej. Na czele pochodu szli uczniowie klas mundurowych z Zespołu Szkół im. Wincentego Witosa w Janowie Lubelskim, niosąc ogromną flagę narodową. Po dotarciu na miejsce przybyłych gości powitał Prezes Janowskiego Stowarzyszenia Regionalnego Grzegorz Krzysztoń, po czym wszyscy uroczyście odśpiewali hymn państwowy. Następnie odczytano życiorys kpt. Jana Orszy-Matyska, głos zabrali zaproszeni goście – w tym Starosta Janowski Artur Pizoń oraz Henryk Sosnówka – przedstawiciel rodziny i zarazem społeczności mieszkańców Zdziłowic, który we wzruszający sposób podziękował wszystkim zaangażowanym w powstanie muralu i wydarzenia temu towarzyszące. Po przemówieniach okolicznościowych nastąpiło odsłonięcie i poświęcenie muralu oraz złożenie kwiatów pod wizerunkiem bohaterskiego pilota. Salwę honorową na cześć Obrońców Ojczyzny i naszego Bohatera oddała Grupa Rekonstrukcjno Historyczna im. płk. Tadeusza Zieleniewskiego z Majdanu Obleszcze.
To wielkoformatowe malowidło ścienne autorstwa Krzysztofa Biżka, dodajmy dla przypomnienia, to symboliczny pomnik ku pamięci poświęcony kpt. Janowi Orszy-Matyskowi. Innego nie ma i nie będzie miał, bo zaginął podczas jednego z lotów bojowych, a jego ciała nigdy nie odnaleziono.
Wszystkie działania związane z powstaniem i odsłonięciem muralu zostały współfinansowane ze środków otrzymanych od Ministra Obrony Narodowej w ramach projektu pn. „MUR,ALE HISTORIA WOJSKA POLSKIEGO” realizowanego przez Janowskie Stowarzyszenie Regionalne, dofinansowane także przez Powiat Janowski.
Tekst: Kamila Strykowska-Momot
Foto: Anna Sosnówka
