Zbigniew Nita – tegoroczny laureat nagrody „Chroniąc Pamięć” w dziedzinie dialogu polsko – żydowskiego takiego wyróżnienia się nie spodziewał. Podobnie jest z trojgiem innych założycieli Janowskiej „Ławeczki Dialogu” – Justyną Flis, Urszulą Łukasik i Antonim Florczakiem. Oczywiście, gdyby nie koronawirus, odznaczenia odebraliby podczas Festiwalu Kultury Żydowskiej w Krakowie, a tak… wyróżnienia przyszły pocztą.
– Chcemy upamiętnić janowskich Żydów, zadbać o cmentarz żydowski i umocnić kontakty z ziomkostwem janowskich Żydów w Izraelu. Chcemy też nawiązać współpracę z innymi tego typu stowarzyszeniami – mówił w połowie grudnia 2018 roku, podczas rejestracji Stowarzyszenia, Nita.
Takie były założenia, które krok po kroku zaczęli realizować rok później. W akcję sprzątania janowskiego cmentarza żydowskiego włączyło się kilkadziesiąt osób, w większości ludzi młodych. Przed cmentarzem pojawiła się stosowna tabliczka informacyjna, teren został uporządkowany i oddzielony taśmą, a i w dni targowe nikt już tam nie zaparkuje. Uaktywniły się też kontakty z polskimi Żydami, mieszkającymi za granicą, współpraca z ambasadą izraelską i spotkania z młodzieżą starego Liceum, dotyczące historii przedwojennej społeczności żydowskiej, zainicjowane przez Justynę Flis. I jeszcze ktoś, o kim pisze i pamięta Nita. Mowa o Isaacu Singerze – polskim nobliście języka jidysz z 1978 roku, piszącym m.in. o Janowie, Goraju i innych pobliskich miejscowościach. Festiwal „Śladami Singera”, w którego organizację angażuje się pani Justyna, odbywa się co roku w różnych miastach Lubelszczyzny (w Janowie, w ubiegłym roku odbył się po raz trzeci).
– Nasza działalność, nastawiona na dialog polsko – żydowski, na przyjazne relacje polsko – izraelskie, wykracza poza ramy Janowa i granice Polski.Wyróżnienie „Chroniąc Pamięć” to dla nas ogromny zaszczyt, ale i zobowiązanie do dalszej pracy, tym bardziej, że niespodziewanie, z dnia na dzień, znaleźliśmy się w wąskim gronie Polaków, których doceniono za pracę na rzecz zachowania dziedzictwa żydowskiego w kraju – informuje Nita.
Warto dodać, że do programu honorowania Polaków, zasłużonych dla ratowania dziedzictwa żydowskiego, janowiaków zgłosiła przedstawicielka Stowarzyszenia „Janów” z Izraela, inicjatorka upamiętnienia swoich przodków (janowskich Żydów), którzy zginęli podczas Holokaustu (tablicę na budynku janowskiego muzeum odsłonięto 23. maja ub. roku). – Wnioskodawcą naszego wyróżnienia była Zafrira Malovany Schmukler. Rekomendacji udzielili nam też inni przyjaciele. Mamy nadzieję, że nasze dotychczasowe i przyszłe działania przyniosą efekty w kształtowaniu janowsko – żydowskiego dialogu, opartego na wzajemnym poszanowaniu, tolerancji i zrozumieniu – podkreśla Nita.
Dodajmy, że program prowadzony jest przez Ambasadę Izraela w Polsce, Fundusz Michaela Traisona dla Polski, Żydowski Instytut Historyczny w Warszawie, Fundację Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego, Muzeum Galicja w Krakowie i Centrum Społeczności Żydowskiej JCC w Krakowie. Każdego roku, odznaczanych jest od kilku do kilkunastu osób (od czasu utworzenia Programu, czyli od 1998 roku, nagrodzono w ten sposób ponad 200. Polaków). Od 2011 roku, uroczystości nadania odznaczenia odbywają się pod honorowym patronatem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP.
Na zdjęciu (od lewej): Zbigniew Nita, Justyna Flis, Urszula Łukasik, Antoni Florczak.
Alina Boś; foto: nadesłano