Ziemia Janowska uznawana jest przez badaczy za jeden z najciekawszych zakątków etnograficznych Polski. Oprócz bogactwa archaicznych pieśni, mnogości artystów śpiewaków, instrumentalistów, zespołów i kapel ludowych znany jest również z wykonywania tradycyjnego rękodzieła i rzemiosła ludowego.
Do niedawna wyrabiano tutaj piękne malowane skrzynie wianne (Krzemień, Frampol), do dziś w Łążku Garncarskim wykonywana jest tradycyjna ceramika zaliczana do najpiękniej zdobionych wyrobów garncarskich w Polsce, a także plastyka obrzędowa – pisanki batikowe, kwiaty z bibuły, etc.
Niezwykle ciekawą gałęzią rzemiosła ludowego tego rejonu jest plecionkarstwo, m.in. wykonywane przez Aleksandra Bielaka ze Zdzisławic koszyki z korzenia sosny. Nadmienić należy iż w regionie tym znajdują się jedne z największych kompleksów leśnych w Polsce (Lasy Janowskie, Puszcza Solska), w których dominującym drzewem jest sosna. Uprawiana przez pana Aleksandra Bielaka twórczość ściśle związana jest z przyrodą. Obecnie, wykonywanie koszyków z korzenia sosny jest unikatowym rzemiosłem nie tylko w regionie, ale i w skali całego kraju.
W roku 2022 Aleksander Bielak oraz Krzysztof Butryn od lipca do grudnia realizowali projekt stypendialny „Mistrz tradycji” Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi, pt. „Kobiałki – kosze z korzenia sosny”, który miał na celu podtrzymanie oraz zachowanie od zapomnienia zanikającej w tym regionie umiejętności wytwarzania koszy z korzenia sosny.
– Pan Olek jest skarbnicą wiedzy, jeśli chodzi o dawne zwyczaje i tradycje ludowe. Jest Mistrzem w swoim fachu – wyplatania nauczył się sam, będąc małym chłopcem, zmusiła go do tego sytuacja życiowa. Jego wiedza, doświadczenie i umiejętności w pozyskiwaniu materiału, jego obróbki jak i samego wyplatania są nieocenione – mówi Krzysztof Butryn.
Oprócz podstawowej wiedzy, niezbędnej do wyplatania koszyków, uczeń poznał różne „patenty”, które ułatwiają pracę.
– Dzięki stypendium, nauczyłem się samemu pozyskiwać materiał (korzenie sosny), jak również wykonywać własnoręcznie proste narzędzia, służące do obróbki materiału. Możliwość cyklicznych i systematycznych spotkań pozwoliła mi poznać tradycyjne techniki wyplatania oraz przyswoić nowe umiejętności rękodzielnicze – dodaje stypendysta.
W środę, 28. grudnia 2022 roku w Gminnym Ośrodku Kultury w Kocudzy odbyło się podsumowanie projektu. Na program składała się m.in. prezentacja sylwetki mistrza i ucznia, pokaz zdjęć oraz wystawa prac, powstałych w ramach projektu stypendialnego.
Więcej o projekcie na stronie: http://www.sukabilgorajska.pl/kobialka
Zrealizowano w ramach Stypendium Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi.
Nadesłano; foto: archiwum prywatne Krzysztofa Butryna
