Bez mieszkańców i wystaw towarzyszących, w środę, 28. kwietnia odbędą się w reżimie sanitarnym symboliczne uroczystości na Górze Śmierci w Paszczynie, podczas których nieliczne delegacje oddadzą hołd bohaterom II wojny światowej oraz ofiarom niemieckiego obozu pracy przymusowej w Pustkowie…
Ofiarom, wśród których było wielu mieszkańców Zdziłowic z gminy Godziszów, m.in. Feliks Mazur, Stanisław Ładziak, Leon Mazur, Stanisław Michałek, Józef Kowalczyk, Jan Michalczyk i żyjący Leon Sosnówka.
Z powodu pandemii, patriotyczne uroczystości „przeniosły się” do Internetu. Chodzi o sympozjum naukowe, które będzie transmitowane na YouTube jutro (początek transmisji o godz. 12.00) na
www.kamery24.org/transmisja_ckib
Tytuł sympozjum brzmi: „Miejsca Pamięci Narodowej depozytariuszem martyrologii narodów. Współczesne wyzwania, problemy i szanse rozwoju na przykładzie Europejskiego Centrum Pamięci i Pojednania”.
W kilkugodzinnym materiale dowiemy się, m.in. o historii poligonu SS Truppenübungsplatz Heidelager i obozie pracy przymusowej Pustkowa oraz o historii poligonu rakietowego Blizna, a więc produkcji rakiet V1 i V2.
Będzie wspomnienie Jana Szuro o swoim ojcu śp. ppłk. Stanisławie Szuro – więźniu obozu pracy przymusowej Pustkowa, żołnierzu Wojska Polskiego podczas Kampanii Wrześniowej 1939 r. i jego konspiracji w Armii Krajowej (Stanisław Szuro był też więźniem innych obozów koncentracyjnych i więzień komunistycznych).
Jeden z paneli poświęcony będzie publikacjom, nagraniom i filmom dokumentalnym o historii poligonu SS Truppenübungsplatz Heidelager i więźniach obozów pracy przymusowej Pustkowa oraz historii polskiego podziemia zbrojnego.
W sympozjum wezmą udział m.in. pracownicy IPN.
Do uczestnictwa w sympozjum zaprasza Marian Matkowski – opiekun Ekspozycji Historyczno – Dydaktycznej przy „Górze Śmierci” w Paszczynie.
Alina Boś; foto: Centrum Kultury i Bibliotek Gminy Dębica
—
„Góra Śmierci” to w okresie II wojny światowej wzgórze, które znalazło się w zasięgu terytorialnym niemieckiego poligonu Waffen SS w Pustkowie, funkcjonującego w latach 1940-1944. To właśnie w tym miejscu, na szczycie „Królowej Góry” (późniejsza nazwa „Góra Śmierci”) w listopadzie 1941 r. wybudowano palenisko kremacyjne, służące do palenia zwłok zamordowanych więźniów niemieckiego obozu pracy przymusowej, które działało w ramach poligonu. Krematorium czynne było do ostatnich dni obozu, a działalnością kremacyjną kierował SS Rottenfϋhrer Hans Hamann.
„Góra Śmierci” to miejsce, na terenie którego utworzono obóz pracy. Najpierw, był to obóz dla jeńców francuskich, a następnie również dla jeńców radzickich. Początkowo, osoby zmarłe bądź rozstrzelane były chowane do masowych grobów, jednak – po wybuchu epidemii tyfusu i czerwonki, ofiary były palone w specjalnych, do dziś istniejących, komorach. Szesnastego września 1942 r. został utworzony obóz dla polskich więźniów. Ludzie umierali z głodu, chłodu, chorób i wycieńczenia.
Po wyzwoleniu, Rosjanie przetrzymywali na tym terenie więźniów niemieckich.
Obóz w Paszczynie pochłonął ponad 15 tys. ofiar w latach 1940-1945. W miejscu byłego obozu zachowały się paleniska krematoryjne, pomieszczenia do przechowywania zwłok oraz szczątki ofiar obozu. Dokonano renowacji komory śmierci, płyty krematoryjnej oraz wykonano zbiorową mogiłę.
Ku czci pomordowanych, na „Górę Śmierci” prowadzi „Droga Cierpienia”, poświęcona w 2010 roku, na którą składa się 14 rzeźb w kształcie ludzkich rąk.
We wrześniu 1964 roku odsłonięto pomnik „Pamięci Pomordowanych przez hitlerowców w obozie zagłady Pustków w latach 1940-1944”, w 2007 r. – pomnik, upamiętniający ofiary narodowości żydowskiej, a w kwietniu 2010 r. – obelisk dla uczczenia pamięci 2,5 tys. Polaków.
U podnóży „Góry Śmierci” znajduje się mini Muzeum oraz Europejskie Centrum Pamięci i Pojednania w Pustkowie Osiedlu. Ekspozycja muzealna znajduje się w zrekonstruowanych barakach obozowych, w których można zobaczyć makiety obozu i poligonu.
„Góra Śmierci” stała się miejscem pamięci narodowej ze względu na prochy tysięcy więźniów różnych narodowości. Szacuje się, że zginęło tu 7,5 tys. Żydów, 5 tys. jeńców radzieckich oraz 2,5 tys. Polaków.
Źródło: www.ecpip.pl, www.ziemiadebicka.pl